نشانه های اختلال ریاضی چیست، به همراه ارائه آزمون سنجشی

نشانه های اختلال ریاضی می تواند توسط والدین و یا مربیان ردیابی شود این اختلال در زندگی تحصیلی دانش آموزان تاثیر زیادی می گذارد. در این مقاله به بررسی این اختلال می پردازیم و آزمون سنجشی برای بررسی دقیق آن را پیشنهاد می کنیم.

خلاصه

اختلال ریاضی یا دیسکالکولی  (Dyscalculia) یک اختلال یادگیری است که باعث مشکل در درک و انجام عملیات ریاضی می شود. برخی از نشانه های اختلال ریاضی عبارتند از:
دشواری در حساب ذهنی، جدول ضرب و مهارت های حساب
مشکل در درک یا به خاطر سپردن مفاهیم و نمادهای ریاضی
دشواری در سازگار کردن سرنخ های کلامی یا کتبی با معانی ریاضی آنها
مشکل در زمان و خواندن ساعت تقویم
دشواری در ترتیب بندی حرکات شمارش شامل اعداد
معمولاً شمردن با انگشتان هنگام جمع اعداد
ناراحت یا ناامید شدن هنگام بازی های تخته ای یا انجام وظایف ریاضی
این نشانه ها معمولاً در کودکان ظاهر می شوند، اما بسیاری از بزرگسالان نیز ممکن است دچار اختلال ریاضی باشند و از آن بی خبر باشند.

اختلال ریاضی ناتوانی است که منجر به مشکل در یادگیری یا درک ریاضی  می شود. مانند مشکل در درک اعداد، یادگیری نحوه کاربرد اعداد، انجام محاسبات ریاضی و یادگیری حقایق در ریاضیات.

دیسکالکولیا یا اختلال ریاضی، با اختلال عملکرد در ناحیه اطراف شیار داخل جداری و همچنین لوب فرونتال همراه است. این اختلال منعکس کننده نقص عمومی در توانایی های شناختی یا مشکلات مربوط به زمان، اندازه گیری و استدلال فضایی نیست. شیوع اختلال ریاضی بین 3 تا 6 درصد از جمعیت است. در سال 2015 مشخص شد که 11٪ از کودکان مبتلا به اختلال ریاضی به اختلال ADHD  نیز دچار هستند. دیسکالکولیا همچنین با سندرم ترنر مرتبط است.

ناتوانی های ریاضی می تواند در نتیجه برخی از انواع آسیب های مغزی رخ دهد، در این مورد از واژه کالکولیا به جای دیسکالکلیا استفاده می شود که منشاء ذاتی، ژنتیکی یا رشدی دارد.

علائم و نشانه های اختلال ریاضی

اولین ظهور اختلال ریاضی معمولاً نقص در برآورد های ساده و اولیه است که در کودکی مشاهده می شود، توانایی دانستن تعداد اشیاء در یک گروه کوچک، با یک نگاه کوتاه و بدون شمارش. بچه‌های پنج‌ساله می‌توانند شش شی را به خاطر بسپارند و در برآورد های خود از آنها استفاده کند. به‌ویژه وقتی به نقطه‌های کنار تاس نگاه می‌کنند. با این حال، کودکان مبتلا به دیسکالکولیا می‌توانند اشیاء کمتری را در خاطر نگه دارند و حتی در صورت درست بودن، شناسایی تعداد آنها نسبت به همسالان هم سنشان زمان بیشتری طول می‌کشد. نشانه های اختلال ریاضی اغلب در سنین مختلف متفاوت به نظر می رسد. این امر با بزرگتر شدن کودکان آشکارتر می شود. با این حال، علائم می تواند در اوایل دوران پیش دبستانی ظاهر شود. علائم رایج اختلال ریاضی مشکل در ریاضیات ذهنی است.

علائم رایج

اختلال ریاضی با مشکلاتی در انجام کارهای رایج ریاضی مشخص می شود. این مشکلات شامل موارد زیر است.

تجسم اعداد به‌عنوان نمادهای بی‌معنی یا بی‌معنی، به جای کاراکترهایی که یک مقدار عددی را نشان می‌دهند (از این رو نام اشتباه نارساخوانی ریاضی گاهی بر آن می نهند).

اشتباهات ظاهراً “بی دقت” در عملیات ریاضی (جمع، تفریق، ضرب و غیره)

توانایی درک ریاضیات در سطح مفهومی، اما ناتوانی در اجرای آن مفاهیم.

مشکل در به خاطر آوردن نام اعداد، یا فکر کردن به اینکه اعداد مختلف “حالت” یکسانی دارند (مثلاً تعویض دو عدد مشابه با یکدیگر هنگام خواندن یا یادآوری آنها).

یک حس مبهم از آگاهی فضایی، و/یا مشکل در درک اشکال، فاصله یا حجم.

مشکل در زمان، مسیرها، یادآوری برنامه ها، توالی رویدادها و/یا برنامه ریزی مالی.

ناتوانی در درک و به خاطر سپردن مفاهیم، ​​قوانین و فرمول های ریاضی.

ناتوانی در تمرکز بر روی کارهای ذهنی فشرده.

بازیابی نام/ چهره در افراد مبتلا به این اختلال ضعیف است. ممکن است نام هایی را که با همان حرف شروع می شوند جایگزین کنند.

اضطراب هنگام مواجهه با تکالیف مربوط به ریاضیات

پایداری اختلال ریاضی در کودکان

اگرچه بسیاری از محققان بر این باورند که دیسکالکولیا یک اختلال پایدار است، اما شواهد مبنی بر تداوم دیسکالکولیا همچنان متفاوت است. برای مثال، در مطالعه‌ای که توسط Mazzocco و Myers (2003) انجام شد، محققان کودکان را بر اساس چندین معیار ارزیابی کردند و ثابت‌ترین معیار آن‌ها را به عنوان بهترین معیار تشخیصی انتخاب کردند: دریافتند که تشخیص دیسکالکیولیا برای کودکان از نظر طولی ادامه ندارد.
تنها 65 درصد از دانش آموزانی که تا به حال در طول چهار سال تشخیص داده شده اند، حداقل به مدت دو سال تشخیص داده شده اند. درصد کودکانی که در دو سال متوالی تشخیص داده شدند بیشتر کاهش یافت. مشخص نیست که آیا این نتیجه پیشرفت کودکان با تشخیص نادرست در ریاضیات و آگاهی فضایی با پیشرفت طبیعی آنها بود یا اینکه آزمودنی هایی که بهبودی نشان دادند به طور دقیق تشخیص داده شدند، اما نشانه هایی از ناتوانی یادگیری غیرمداوم را نشان دادند.

تداوم در بزرگسالی

مطالعات بسیار کمی در مورد بزرگسالان مبتلا به دیسکالکلولیا که سابقه آن را در دوران رشد داشته اند وجود دارد، اما چنین مطالعاتی نشان داده است که می تواند تا بزرگسالی نیز ادامه یابد. می تواند بخش های عمده ای از زندگی یک بزرگسال را تحت تاثیر قرار دهد. اکثر بزرگسالان مبتلا به دیسکالکلولیا در پردازش ریاضی در کلاس چهارم مشکل دارند. برای سطح کلاس اول تا چهارم، بسیاری از بزرگسالان می دانند که برای مسئله ریاضی چه کاری انجام دهند، اما اغلب به دلیل “خطاهای بی دقت” اشتباه می کنند، اگرچه در هنگام حل مسئله بی دقت نیستند.
بزرگسالان نمی توانند خطاهای خود را در مسائل ریاضی پردازش کنند یا حتی ممکن است تشخیص ندهند که این اشتباهات را انجام داده اند. ورودی بصری-فضایی، ورودی شنیداری و ورودی لمسی به دلیل این خطاهای پردازشی تحت تأثیر قرار خواهند گرفت. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است برای جمع کردن اعداد در قالب ستونی مشکل داشته باشند زیرا ذهن آنها می تواند اعداد را با هم مخلوط کند و ممکن است به دلیل پردازش اشتباه ذهنشان، دو بار پاسخ یکسان (اشتباه) را دریافت کنند.
اگر از یک فرد نابهنجار خواسته شود که از بین دو عدد بزرگ‌تر را انتخاب کند و عدد کوچک‌تر را با فونت بزرگ‌تر از عدد بزرگ‌تر انتخاب کند، ممکن است سؤال را به معنای واقعی کلمه بگیرد و عددی را با فونت بزرگ‌تر انتخاب کند. بزرگسالان مبتلا به اختلال ریاضی ممکن است در هنگام رانندگی و کنترل امور مالی خود با مشکلاتی دست و پنجه نرم کنند که منجر به مشکلات روزانه می شود.

تشخیص اختلال ریاضی

در ابتدایی ترین سطح خود، اختلال ریاضی یک ناتوانی یادگیری است که بر رشد عادی مهارت های ریاضی ی تأثیر می گذارد.

هنوز در مورد معیارهای تشخیصی مناسب برای اختلال ریاضی اجماع حاصل نشده است. ریاضیات یک حوزه خاص و پیچیده است (یعنی شامل بسیاری از فرآیندهای مختلف، مانند ریاضی ، جبر، مسائل کلمه، هندسه، و غیره) و تجمعی است (یعنی فرآیندها بر روی یکدیگر ساخته می شوند). بنابراین دیسکولیا را می توان با استفاده از معیارهای مختلف تشخیص داد، و اغلب چنین است. این تنوع در معیارهای تشخیصی منجر به تنوع در نمونه‌های شناسایی‌شده و در نتیجه تغییر در یافته‌های پژوهشی در مورد دیسکالولیا می‌شود.

به غیر از استفاده از آزمون‌های پیشرفت به‌عنوان معیارهای تشخیصی، محققان اغلب بر آزمون‌های حوزه خاص (مانند آزمون‌های حافظه فعال، عملکرد اجرایی، بازداری، هوش، و غیره) و ارزیابی‌های معلم برای ایجاد تشخیص جامع‌تر تکیه می‌کنند. تحقیقات fMRI نشان داده است که مغز کودکان سالم را می توان به طور قابل اعتمادی از مغز کودکان دارای این اختلال بر اساس فعالیت در قشر جلوی مغز تشخیص داد. با این حال، به دلیل هزینه و محدودیت‌های زمانی مرتبط با تحقیقات مغزی و عصبی، این روش‌ها با وجود اثربخشی، احتمالاً در معیارهای تشخیصی گنجانده نمی‌شوند.

انواع اختلال ریاضی

تحقیقات بر روی انواع فرعی دیسکولیا بدون اجماع نظر محققین آغاز شده است. تحقیقات اولیه بر روی اختلالات یادگیری همراه به عنوان نامزدهای زیرمجموعه متمرکز شده است. شایع ترین بیماری همراه در افراد مبتلا به دیسکالکولیا نارساخوانی است. اکثر مطالعات انجام شده با نمونه‌های همبود در مقابل افراد فقط دارای اختلال ریاضی، مکانیسم‌های متفاوتی را در کار و اثرات افزایشی همبودی نشان داده‌اند، که نشان می‌دهد چنین زیرگروه‌سازی ممکن است در تشخیص اختلال ریاضی مفید نباشد.

به دلیل همبودی زیاد با سایر ناتوانی‌ها مانند نارساخوانی  و ADHD  برخی از محققین احتمال وجود انواع فرعی از ناتوانی‌های ریاضی با مشخصات و علل زمینه‌ای متفاوت را پیشنهاد کرده‌اند. این که آیا یک زیرگروه خاص به طور خاص به عنوان “ناتوانی در محاسبه ریاضی” نامیده می شود، در مقابل یک ناتوانی یادگیری ریاضی عمومی تر، تا حدودی در بین محققین مورد بحث است.

حافظه معنایی: این نوع فرعی اغلب با ناتوانی‌های خواندن مانند نارساخوانی همراه است و با بازنمایی ضعیف و بازیابی از حافظه بلندمدت مشخص می‌شود. این فرآیندها یک مسیر عصبی مشترک در شکنج زاویه ای چپ دارند که نشان داده شده است که در استراتژی های بازیابی ریاضی و قضاوت های بزرگی نمادین انتخابی است. این منطقه همچنین در بزرگسالان مبتلا به نارساخوانی، ارتباط عملکردی پایینی با مناطق مرتبط با زبان در طول پردازش واج‌شناختی نشان می‌دهد. بنابراین، اختلال در شکنج زاویه ای چپ می تواند باعث اختلال در خواندن و مشکلات در محاسبه شود. این نشانه ها در افراد مبتلا به سندرم Gerstmann که یکی از مجموعه علائم آن دیسکالکولیا است مشاهده شده است.

مفاهیم رویه ای: تحقیقات نشان داده است که علاوه بر افزایش مشکلات در بازیابی واقعیت، کودکان دارای ناتوانی ریاضی ممکن است به استراتژی های محاسباتی نابالغ نیز تکیه کنند. به طور خاص، کودکان دارای ناتوانی های ریاضی تسلط ضعیفی بر راهبردهای شمارش غیر مرتبط با توانایی آنها در بازیابی حقایق عددی نشان دادند. این تحقیق اشاره می‌کند که تشخیص اینکه آیا دانش مفهومی ضعیف نشان‌دهنده نقص کیفی در پردازش اعداد است یا صرفاً تاخیر در توسعه ریاضی معمولی دشوار است.

حافظه کاری: مطالعات نشان داده است که کودکان مبتلا به اختلال ریاضی در مقایسه با سایرکودکان عملکرد ضعیفی در وظایف حافظه کاری نشان می دهند. علاوه بر این، تحقیقات نشان داده است که کودکان مبتلا به دیسکالکلولیا در حین انجام وظایف حافظه کاری بینایی-فضایی، فعالیت ضعیف تری از شیار داخل جداری دارند. فعالیت مغز در این منطقه در طول چنین وظایفی با عملکرد کلی ریاضی مرتبط است.

با این حال، مشکلات حافظه کاری با مشکلات یادگیری عمومی اشتباه گرفته می‌شود، بنابراین این نقص‌ها ممکن است مختص اختلال ریاضی نباشد، بلکه ممکن است منعکس کننده نقص یادگیری بیشتر باشد. اختلال عملکرد در نواحی پیش فرونتال همچنین ممکن است منجر به نقص در حافظه کاری و سایر عملکردهای اجرایی شود که علت همبودی باADHD  است.

مطالعات همچنین نشانه هایی از علل ناشی از اختلالات مادرزادی یا ارثی را نشان داده اند اما شواهد اثبات شده ای در این مورد هنوز وجود ندارد.

درمان اختلال ریاضی

تا به امروز، مداخلات بسیار کمی به طور خاص برای افراد مبتلا به دیسکالولیا ایجاد شده است. فعالیت های دست ورزی با ابزار کمک آموزشی و عینی برای دهه ها برای آموزش مفاهیم پایه اعداد برای اهداف درمانی استفاده شده است. این روش رابطه درونی بین یک هدف، عمل یادگیرنده و بازخورد اطلاعاتی در مورد عمل را تسهیل می کند. یک پارادایم تدریس خصوصی طراحی شده توسط لین فوکس و همکارانش که مفاهیم ریاضی، مفاهیم اعداد، شمارش، و خانواده های اعداد را با استفاده از بازی ها، فلش کارت ها و قابل دستکاری ها آموزش می دهد، در کودکان با ریاضیات تعمیم یافته موفق بوده است.
مشکلات یادگیری، اما مداخله هنوز به طور خاص بر روی کودکان مبتلا به دیسکالولیا آزمایش نشده است. این روش ها مستلزم معلمان آموزش دیده ویژه است که مستقیماً با گروه های کوچک یا دانش آموزان فردی کار می کنند. به این ترتیب، زمان آموزش در کلاس لزوماً محدود است. به همین دلیل، چندین گروه تحقیقاتی برنامه‌های آموزشی تطبیقی ​​رایانه‌ای را طراحی کرده‌اند که برای هدف قرار دادن کاستی‌های منحصر به فرد افراد نابسامان طراحی شده‌اند.

نرم افزار در نظر گرفته شده برای ترمیم اختلالات ریاضی توسعه یافته است. در حالی که برنامه‌های آموزشی تطبیقی ​​کامپیوتری پس از مداخلات یک به یک مدل‌سازی می‌شوند، چندین مزیت را ارائه می‌کنند. مهم‌تر از همه، افراد می‌توانند با مداخله دیجیتال بیشتر از آنچه که معمولاً با یک کلاس یا معلم امکان‌پذیر است، تمرین کنند. مانند مداخلات یک به یک، چندین مداخله دیجیتال نیز در کودکان با مشکلات یادگیری ریاضی عمومی موفقیت آمیز بوده است.

چندین مداخله دیجیتال به طور خاص برای دیسکالکولیک ها ایجاد شده است. هر کدام تلاش می کنند تا فرآیندهای اساسی را که با مشکلات ریاضی مرتبط هستند هدف قرار دهند.  یکی از این مداخلات کامپیوتری به بهبود یکپارچگی و دسترسی به خط اعداد ذهنی کودکان کمک کرد.

شیوع اختلال ریاضی

تصور می‌شود که اختلال ریاضی در 3 تا 11 درصد از جمعیت عمومی وجود داشته باشد، اما تخمین‌ها بر اساس کشور و نمونه تا حدودی متفاوت است. بسیاری از مطالعات نشان داده اند که میزان شیوع بر اساس جنسیت برابر است. کسانی که تفاوت جنسیتی را در میزان شیوع پیدا می‌کنند، اغلب اختلالات محاسباتی را در زنان بیشتر می‌بینند، اما برخی مطالعات اندک میزان شیوع را در مردان بیشتر می‌دانند.

تاریخچه اختلال ریاضی

Dyscalculia  از یونانی و لاتین می آید و به معنای “بد شمردن” است. پیشوند dys- از یونانی می آید و به معنای “بد” است. ریشه calculia از لاتین calculare می آید که به معنی ” شمارش ” است. این کلمه معادل محاسبه و ریاضی  است.

اصطلاح دیسکالکویا در دهه 1940 ابداع شد، اما تا سال  ناشناخته بود تا این که در سال1974 پژوهشگر چکسلواکی، لادیسلاو کوسک، به طور کامل آن را تشریح کرد. او دیسکولیا را به عنوان “اختلال ساختاری توانایی های ریاضی” تعریف می کرد. تحقیقات او ثابت کرد که ناتوانی یادگیری ناشی از اختلال در بخش‌های خاصی از مغز است که محاسبات ریاضی را کنترل می‌کنند و نه به این دلیل که افراد علامت‌دار «ناتوان ذهنی» هستند. اکنون محققان گاهی اوقات از اصطلاحات “نارساخوانی ریاضی” یا “ناتوانی در یادگیری ریاضی” در هنگام ذکر این بیماری استفاده می کنند.
ناتوانی های شناختی ویژه ریاضیات در ابتدا در مطالعات موردی با بیمارانی که ناتوانی های محاسباتی خاصی را در نتیجه آسیب به مناطق خاصی از مغز تجربه کرده بودند، شناسایی شد. معمولاً، دیسکالکولیا به عنوان یک ناتوانی یادگیری مرتبط ژنتیکی رخ می دهد که بر توانایی فرد در درک، به خاطر سپردن، یا دستکاری اعداد یا حقایق اعداد (مثلاً جداول ضرب ) تأثیر می گذارد . این اصطلاح اغلب برای اشاره به ناتوانی در انجام عملیات ریاضی به کار می رود.

نشانه های اختلال ریاضی شامل تاخیر در شمارش ساده، ناتوانی در به خاطر سپردن حقایق ساده ریاضی مانند جمع، تفریق و غیره است.